بخش ۱ : دندان های اسب تان را خودتان بررسی کنید

۱–  بطور منظم دندان های اسبتان را چک کنید. هر صاحب اسب مسئولیت پذیری باید مرتباً دندان های اسبش را با برنامه مشخصی معاینه کند.

• دیدن سطح تمام دندان‌های آسیایی نیاز به تجهیزات تخصصی دارد، اما شما می توانید دندان های پیشین و بعضی از آسیایی ها را برای وجود هر گونه مشکل واضح یا نشانه آزار دهنده بررسی کنید.
• در بهترین حالت، شما باید آن قسمت از دهان اسب که با بستن پوزه بند مشخص می شود را، در هر بار سواری بررسی کنید. اما اگر موفق به این کار نشدید، حداقل هفته ای یکبار معاینه را انجام دهید.

۲–  نفس اسبتان را بو کنید. وقتی را برای بوییدن نفس اسب تان اختصاص دهید. این کار به شما کمک می کند تا بوی عادی دهانش را بشناسید، تا اگر اسب به هالیتوزیس(بیماری بوی بد دهان) دچار شد، بتوانید آن را تشخیص دهید.

۳- دندان های پیشین را بررسی کنید. هر اسب بالغی ۶ دندان بالایی و۶ دندان پایینی پیشین دارد. برای معاینه آنها، لب بالایی و پایینی را کنار زده و از جلو و پهلو به آنها نگاهی بیاندازید.

• به طور کلی دندانها باید بر همدیگر منطبق باشند. سطح مینای دندان باید عاری از هر گونه ترک‌خوردگی یا لق شدگی و خود دندان باید محکم و استوار باشد.
• هیچ گونه تورم یا تغییر رنگ در جایی که لثه و دندان با هم برخورد می‌کنند، نباید وجود داشته باشد. همچنین  خالی شدگی یا حفره نباید در خطوط لثه ها مشاهده شود.

۴– فاصله بین دندان ها را چک کنید. فاصله داشتن بین دندان های پیشین جلویی و آسیایی عقبی، امری طبیعی است. این فاصله دیاستما نامیده می شود.

بعضی اسبهای جوان دندان‌های نیش اضافی در این فواصل در می آورند. این دندانها به طور فنی اولین دندان های آسیایی جلویی شناخته می شوند، که همراه با دندانهای اصلی و در سن ۵ تا ۱۲ ماهگی شروع به رشد میکند.

تشخیص وجود یا عدم وجود این دندان‌ها امری مهم است، چون رویش آنها باعث فشار آوردن به فک و احساس درد برای اسب می شود. خوشبختانه کشیدن این دندان ها برای دامپزشک فرآیندی آسان است.

۵– دندان‌های آسیایی اسب را معاینه کنید. دندان‌های آسیایی در قسمت عقب دهان واقع شده اند. در فرآیند غذاخوردن اسب نقش له کنندگی و جوندگی دارند. اگر لبه های تیز در این دندانها به وجود آید، بسته به مکان وقوع می‌تواند درون گونه یا زبان اسب فرو رود.

اگر اسب متین و آرامی دارید یا اسبی که برای بازشدن دهنش آموزش دیده، با چراغ قوه می توانید به درون دهن اسب و زاویه داخلی دندان‌های آسیایی نگاهی انداخته و آنها را بررسی کنید. هرچند که زبان اسب معمولا جلوی دید مناسب شما را می گیرد. بهترین نشانه برای آگاهی از وجود دندان های لبه تیز، دیدن لکه های خون در بزاق آن قسمت از دهان یا روی زبان اسب است.

برای معاینه دندان ها از زاویه خارجی(سمت گونه اسب)، کف دستتان را روی صورت اسب گذاشته و در حالی که به آرامی فشار وارد می کنید، گونه را به سمت بالا بکشید. اگر دندان لبه تیزی وجود داشته باشد، به درون گوشت گونه اسب فرو رفته و حین این فرآیند، اسب خود را عقب کشیده یا سرش را تکان میدهد.

بخش ۲ : در هر دوره زندگیِ اسب از دندان هایش مراقبت کنید.

۱– از دندان های کره اسب خود مراقبت کنید. دهان کره اسب تان را بررسی کنید تا ببینید دندانهای پیشین به خوبی بر هم منطبق هستند یا خیر. بعضی از ناهنجاری های جسمی می‌تواند خود را در این دوره بروز دهد، که شامل بیرون زدگی فک پایین (که ردیف بالایی دندان ها پشت دندان های ردیف پایینی قرار می‌گیرد) و دهان طوطی شکل می‌شود (که دندان های ردیف بالا بیرون زده هستند)

• این مشکلات باید هرچه سریعتر شناسایی شده تا دامپزشک بتواند در صورت نیاز فرایندهای اصلاحی را به شما پیشنهاد دهد.
• هر کره اسب دارای ۲۴ دندان شیری است که در ۹ ماهگی شروع به رشد و در ۲.۵ سالگی شروع به افتادن می کنند. حتی کره اسبها و اسبهای جوان هم می توانند دندان های لبه تیز داشته باشند، پس مراقب هرگونه علائم آزاردهنده در اسب باشید.

۲– در سال دوم زندگی اسب مراقب “دندان های گرگی” باشید. در این سنین حواستان به دندانهای گرگی باشد(دندان‌هایی که اضافی رشد می کنند). این دندانها در دیاستما -فضای بین دندانی- ظاهر می شوند و در صورت بروز به دامپزشک خود اطلاع دهید تا قبل از اولین استفاده از پوزه بند آنها را بیرون بکشد.

۳– در ۳ تا ۵ سالگی حواستان به دندان‌های کلاه دار باشد. دندان های شیری اسب با رسیدن به این سن، شروع به ریزش کرده و جای خود را به دندان های اصلی می‌دهند. اما گاهی اوقات دندان های شیری کامل نمی افتند و تکه هایی از آنها بین دندانهای کناری تقسیم می‌شود.

• این اتفاق “دندان کلاهی” نام دارد. این تکه دندان‌های باقیمانده می تواند غذا را در خود گیر انداخته و باعث عفونت شوند. دندان های کلاهی باید توسط دامپزشک کشیده شوند.
• نشانه های این مشکل بوی بد دهان اسب(به علت غذاهای باقیمانده)، بازی کردن بیش از حد با زبان، افزایش آبریزش دهانی و مشاهده دانه های جویده نشده در مدفوع است.
• چون دندان های اصلی اسب با روند غیر همسانی رشد می کنند، طبیعی است که این مشکلات برای اسب‌های جوان بیش از یک بار اتفاق بیفتد. پس معاینه مداوم دامپزشک امری ضروری است.

۴– مراقبت از دندان های اسب بالغ( سن ۵ تا۲۰ سالگی). اکثر اسب های بالغ بین ۳۶ تا ۴۴ دندان دارند. بلوغ اسب ها باید از سن ۶ سالگی کاملا نمایان شده و مشکلات در این سن معمولاً در لبه های تیز دندان های آسیایی بوجود می آید. دندان های اصلی ریشه باز هستند، یعنی به رشد کردن در طول زندگی اسب ادامه می‌دهند تا تاج دندان هایی که به علت جویدن مداوم، ساییده شده است را جایگزین کنند.

• اما این سایش در دندان‌ها روند نابرابری دارد و لبه های تیز و میخ شکلی به وجود می‌آورد، که به‌طور دردناکی در گونه و زبان اسب می‌نشیند. این تیغه ها باید به وسیله دندانپزشک سوهان زده شود.
• نشانه تیغ دار شدن دندان ها می تواند شامل نشخوار کردن، دانه های غلات هضم نشده در مدفوع، آبریزش دهان و بزاق خونی باشد.

۵– دامپزشک باید مرتباً دندان‌های اسب مسن(۲۰سال به بالا) شما را معاینه کند. اگرچه دندانها ریشه باز هستند و دائماً در حال رشدند، ولی عمر محدودی دارند. با پیشرفت روز افزون مراقبت های دامپزشکی، اسبها بیشتر از عمر دندان هایشان زندگی میکنند.

• به همین دلیل ممکن است تعدادی از دندان های اسب افتاده و در فرآیند جویدن برایش مشکل ایجاد شود. اسب کهنسالی که غذا از دهنش میریزد یا به شدت آبریزش دهانی دارد، باید توسط متخصص معاینه شود.
• شما می‌توانید با خوراندن غذاهای نرم، مانند خمیر چغندر یا خمیر علف یونجه به اسبی که دندانهایش افتاده، کمک شایانی به او کنید. این مواد به راحتی قابل هضم بوده و حاوی مواد پرکالری برای حفظ وزن اسب هستند.

بخش۳: مراقبت های عمومی دندان

۱– هدایای شیرین را به حداقل برسانید. شکر میتواند در اسبها هم مانند انسان باعث فاسد شدن دندان شود. هدایای قندی را به حداقل برسانید و شیرینی های بدون قند یا ترجیحاً هویج به عنوان جایزه به اسبتان بدهید.

۲– از کوبیده شدن پوزه بند دندان اسب جلوگیری کنید. دندان مستعد خرد شدن یا ترک‌خوردگی است، پس مراقب باشید تا با بی‌دقتی پوزه بند را به دندان های اسب نکوبید.

۳– اسب را جوری تغذیه کنید که سرش نزدیک به زمین باشد. چریدن و غذا خوردن با حالتی که سر نزدیک به زمین باشد، باعث می‌شود تا ساییدگی در دندان ها یکسان شود. هر زمان که ممکن است اسب را به نزدیک زمین غذا خوردن تشویق کنید. البته مراقب باشید تا پای اسب به چیزی گیر نکند و باعث آسیب‌دیدگی اش نشود.

بخش۴ : تشخیص دادن نشانه های دندان درد

۱– به تکان های مداوم سر اسب توجه کنید. اسب هنگام جویدن ممکن است به نشانه ناراحتی سرش را به اطراف تکان دهد. این حرکت گواه آن است که اسب از جویدن روی دندان خاصی ممانعت کرده و با تکان دادن سر، به طور جسمی سعی بر واکنش به آن درد میکند.

۲–نفس اسبتان را بو کنید. غذای گیر افتاده یا عفونت های لثه ای می تواند به بوی بد دهان منجر شود که نشانه اصلی مشکلات دندان است.

۳– به ممانعت اسبتان برای بستن پوزه بند توجه کنید. اگر پوزه بند با قسمتی از دهان که دردناک شده اصابت کند، اسب ممکن است گردنش را خم کند یا پوزه بند را بین دندانهایش بگیرد که حاکی از تلاش برای جلوگیری از تماس آن با ناحیه دردناک است.

۴- متوجه نشخوار کردن اسب باشید. اگر هنگام جویدن غذا، دندان لبه تیز به گونه اسب فرو رود، او ممکن است از علف به عنوان لایه محافظتی بین دندان و گونه اش استفاده کند و وقتی که غذا خوردن تمام شد، آن لایه علف را کف اسطبل بیاندازد و شما قادر به دیدن این معضل خواهید بود.

۵- مراقب دانه های غلات جویده نشده در مدفوع اسب باشید. اگر هنگام جویدن دانه غلات اسب احساس درد کند، نمی تواند آن را کاملا جویده و خرد کند، و ممکن است بعضی از آنها را درسته ببلعد. این دانه ها از دستگاه گوارش عبور کرده و به صورت دانه‌های جویده نشده در مدفوع اسب دیده می شوند.

۶- مراقب حالتهای خفگی در اسب خود باشید. اگر اسب نتواند علف ها را به خوبی بجود، این علوفه با بزاق کمتری مخلوط میشوند، که هنگام بلعیدن به صورت توپی خشک شکل گرفته و ممکن است در گلوی اسب (مری) گیر کرده و حالت خفه شدگی به اسب دست دهد.

۷- اگر این علائم درد را مشاهده کردید به دامپزشکتان اطلاع دهید. هوشیار بودن برای نشانه های درد دهان بسیار حائز اهمیت است. حتی اگر وقت معاینه اسب نرسیده و اسبتان در دهانش احساس درد می کند، باید فورا دامپزشکتان را خبر کنید.